Ego of ik

Jung ziet het ego als het beeld dat je van jezelf hebt en hoe je jezelf aan de wereld presenteert. Het ego vormt je sociale identiteit. Jung voerde aan dat de ziel (in Jungs theorie een term die analoog is aan persoonlijkheid) bestaat uit drie afzonderlijke maar op elkaar inwerkende structuren: het ego, het persoonlijke onbewuste en het collectieve onbewuste.

Het ego is het centrum van het rijk van bewustzijn. Het is een onderdeel van de psyche (ziel), die al die gedachten, gevoelens, herinneringen en sensaties omvat, waardoor we onze integriteit, standvastigheid voelen en onszelf als mensen zien. Het ego is de basis van ons zelfbewustzijn en dankzij dit kunnen we de resultaten van onze gewone bewuste activiteiten zien.

De twee ego-oriëntaties Extraversie en introversie en de vier psychologische functies denken, voelen, voelen en intuïtie werken samen om acht verschillende persoonlijkheidstypen te vormen.

De Natuurelementen van de universele archetypen in de Mens, Vuur, Water, Lucht en Aarde worden door C.G.Jung vertaald naar de Intuïtie, Gevoel, Denken en Gewaarworden functies. 

Onderdeel van de theorie van Jung is dat alles een tegenpool heeft: goed en slecht, mannelijk of vrouwelijk of liefde en haat. Het tegengestelde van het ego is wat Jung ‘De Schaduw’ noemt; dat deel van je zelf dat je ontkent, waarvan je doet alsof het er niet is, maar dat altijd om erkenning zal blijven vragen. De schaduw is niet perse onze slechte kant. Het is je ware zelf, dat ben je, en dat blijft bij je,  hoe je ook je best doet het te verstoppen. De schaduw is meer primitief, ongepolijst en een beetje eigenaardig.

Introversie en Extraversie: de manier waarop we op ervaringen of prikkels reageren 
Denken en Voelen: de manier waarop we beslissingen nemen
Gewaarworden en Intuïtie: de manier waarop we informatie in ons opnemen en verwerken

​​Extraversie en introversie worden ‘bewustzijnsinstellingen’ genoemd. Ze zeggen iets over over de manier waarop mensen op ervaringen of prikkels reageren en waar ze energie van krijgen. Beide oriëntaties bestaan tegelijkertijd naast elkaar in een persoon, maar een van hen wordt meestal dominant. Meestal zijn ze zowel aanwezig als tegenover elkaar: als de ene als leidend en rationeel verschijnt, fungeert de andere als hulp en irrationeel. Mensen zijn dus nooit 100% introvert of 100% extravert.

De extraverte gaat bijna alle mentale energie gericht op het object, dus hij is meer gefocust op wat er buiten gebeurt. Hij gaat niet alleen gemakkelijk de communicatie aan, maar kan ook zijn persoonlijke oordelen in verband brengen met de meningen van anderen. In zakelijke communicatie is een extraverte persoon actief, actief, zijn wilsimpuls is gericht op een partner. Hij is zelfs geneigd risico’s te nemen, maar afhankelijkheid van externe omstandigheden, objectieve factoren van de situatie beperken altijd zijn mogelijkheden.

Een introverte persoon daarentegen is ondergedompeld in de innerlijke wereld van zijn gedachten, gevoelens en ervaringen. Hij is contemplatief, gereserveerd, zoekt eenzaamheid, neigt ertoe afstand te nemen van objecten, zijn interesse is op zichzelf gericht.

Introversie Rustig Opmerkzaam Naar binnen gericht Verdieping Eén op eén Gereserveerd Beschouwend Bedachtzaam Voorzichtig

Extraversie Spraakzaam Betrokken Naar buiten gericht Verbreding Groepsgericht Stralend middelpunt Actiegericht Uitgesproken Gedurfd

Hij breide zijn typologie uit met niet-psychologische functies. De vier hoofdfuncties die hij onderscheidt zijn denken, voelen, voelen en intuïtie.

Jung noemt Denken en Voelen de ‘rationele functies’. Hoewel iedereen beide functies kan inzetten, hebben we wel allemaal een voorkeur voor één van beide.

Het denken stelt vast wat iets is en het inpassen daarvan in het eigen wereldbeeld. Of in andere woorden het logisch willen begrijpen ervan en het trekken van logische conclusies. Mensen die vanuit denken de wereld bekijken, willen eerst alles logisch op een rij zetten en vanuit kennis tot actie overgaan.

Het voelen stalt vast welke gevoelens iets oproept. Hij/zij beoordeelt op basis van een gevoelswaarde of iets aanvaard of verworpen wordt. Mensen die vanuit voelen de wereld bekijken, proberen door middel van gevoelsgewaarwordingen aan te voelen hoe het is en wat het beste voelt om te gaan doen en gaan pas daarna tot actie over.

Denken Formeel Onpersoonlijk Analytisch Afstandelijk Objectief Sturend Competitief Resoluut Taakgericht

Voelen Informeel Persoonlijk Instinctief Betrokken Subjectief Flexibel Accommoderend Ambivalent Relatiegericht

Gewaarwording en intuïtie – noemde Jung irrationeel, omdat ze eenvoudigweg passief gebeurtenissen in de externe (sensatie) of in de interne (intuïtie) wereld “grijpen”, registreren, zonder ze te evalueren en zonder hun betekenis uit te leggen.

Sensation is een directe, niet-oordelende, realistische perceptie van de buitenwereld. Het sensing-type is bijzonder gevoelig voor smaak, geur en andere gewaarwordingen van omgevingsstimuli. Integendeel, intuïtie wordt gekenmerkt door subliminale en onbewuste perceptie van de huidige ervaring.

Het intuïtieve type vertrouwt op voorgevoelens en gissingen en begrijpt de essentie van levensgebeurtenissen. Jung voerde aan dat wanneer de leidende functie sensatie is, een persoon de werkelijkheid begrijpt in de taal van verschijnselen, alsof hij die fotografeert. Aan de andere kant, wanneer intuïtie de leidende functie is, reageert een persoon op onbewuste beelden, symbolen en de verborgen betekenis van wat wordt ervaren.

Gewaarworden Specifiek Gericht op het heden Realistisch Consequent Nuchter Praktisch Nauwkeurig Feitelijk Stap-voor-stap

Intuïtie Globaal Gericht op de toekomst Visualiserend Onvoorspelbaar Fantasievol Conceptueel Grote lijnen AbstractSpontaan

8 psychologische typen
Volgens Jung kun je elke functie (Denken en Voelen, Gewaarworden en Intuïtie) zowel op een extraverte als introverte manier gebruiken.
Deze combinatie van bewustzijnsinstellingen en functies resulteert in 8 psychologische typen:

Extravert Gewaarworden Introvert Gewaarworden Extraverte Intuïtie Introverte Intuïtie

Extravert Denken Introvert Denken Extravert Voelen Introvert Voelen

Het ego staat tussen het rijk van het collectieve onbewuste en het collectieve bewuste. Het egobewustzijn wordt beïnvloed door de twee factoren, enerzijds het sociale bewustzijn als collectieve invloed en anderzijds de dominanten van het collectieve onbewuste, of archetypen. De eerste heeft betrekking op natuurlijke impulsen en de laatste op de invloeden die als universele ideeën in het bewustzijn komen.

De diverse persoonlijkheidsaspecten kunnen als sub-persoonlijkheden een specifieke lagenbehandeling vereisen. Jung schetste een belangrijk kenmerk van het persoonlijk onbewuste: complexen. Een verzameling van gedachten, gevoelens, houdingen en herinneringen, onaangename onderwerpen, dingen die je wil bewust wilt vergeten dat met een archetype is verbonden, vormt een ‘complex’. Verdrongen emotionele onderwerpen, waarvan het Oedipuscomplex ofwel het Moedercomplex de bekendste is.

Carl Jung maakte onderscheid tussen twee soorten onbewuste geest : het persoonlijke onbewuste en het collectieve onbewuste . Het persoonlijke onbewuste was de opeenstapeling van ervaringen uit iemands leven die niet bewust konden worden opgeroepen. Het collectieve onbewuste daarentegen was een soort universele erfenis van de mens, een ‘soort herinnering’ die aan ieder van ons werd doorgegeven, niet anders dan de motorische programma’s en instincten van andere dieren. Jung geloofde dat het persoonlijke onbewuste gedomineerd werd door complexen. 

Jung suggereerde dat deze complexen, of ze nu persoonlijk of collectief zijn, de kracht hebben om onze gedachten, emoties en gedragingen vorm te geven, wat vaak leidt tot zich herhalende patronen, conflicten en moeilijkheden in ons leven.

Complexen gedragen zich immers als Cartesiaanse duiveltjes, en lijken zich te verlustigen in koboldachtige streken. Ze leggen iemand precies het verkeerde woord in de mond, ze laten ons uitgerekend de naam vergeten van iemand die we aan een ander moeten voorstellen, ze veroorzaken hoestkriebels tijdens het mooiste pianospel bij een concert, ze laten de laatkomer, die stilletjes naar binnen wil, met veel lawaai over een stoel struikelen. Ze fluisteren ons bij een begrafenis in te feliciteren in plaats van te condoleren, ze zijn aanstichters van al die streken… Ze zijn de handelende personen van onze dromen, waar wij machteloos tegenover staan

C-Jung

Complexen blokkeren aldus associaties, roepen affecten op, beïnvloeden wilsintenties en storen het bewustzijn. Zij kunnen het geheugen beïnvloeden en tot blunders leiden. Voorbeelden hiervoor zijn de opvallend vertekende herinnering en de belangrijke afspraak die men tegen alle goede voornemens en planning in alsnog compleet vergeet. Ook ‘hatelijke groeten’ waarmee men een brief besluit, hoewel men ‘hartelijke’ groeten wilde schrijven, horen hier thuis. Complexen gedragen zich min of meer autonoom, dat wil zeggen, onafhankelijk van het bewustzijn.

Door onder meer angsten, aanpassingsproblemen, morele conflicten, traumatische ervaringen, en emotionele schokken kunnen zich delen van het ik-complex afsplitsen en in het onbewuste belanden.

Een complex is het per definitie dat is afgesplitst van het bewustzijn, onderdrukt na een pijnlijk emotioneel trauma; het is van persoonlijke aard en voelt alsof het tot de persoonlijke psyche behoort, afkomstig uit het persoonlijke onbewuste.

Ervaart het bewustzijn een gegeven als onverenigbaar of ondragelijk, dan kan het dit gegeven afsplitsen in een complex en verdringen naar het onbewuste. Complexen kunnen ook spontaan uit het onbewuste voortkomen. Een complex kan zich in bepaalde situaties melden als ware het een instinct.

De tweede soort is er een die een andere bron heeft, irrationele inhoud bevat waarvan de persoon niet het gevoel heeft dat die hem toebehoort, alsof hij van een externe bron komt; bevat mythisch universeel menselijk materiaal afkomstig uit het collectieve onbewuste.

Als er in eerste instantie energie vrijkomt, is genezing mogelijk. Niet alle complexen kunnen echter worden opgelost. Sommige behoren tot een eeuwige matrix, die bestaat uit knooppunten in het collectieve onbewuste die een kernmagnetische aantrekkingskracht hebben, pas als ze overladen raken en als een complex worden afgesplitst, kunnen ze bewust worden.

De relatie tussen archetypen en complexen

Archetypen zijn het Jungiaanse idee dat we allemaal een aantal gemeenschappelijke patronen en ideeën delen, die op elke situatie kunnen worden toegepast. Deze archetypen zijn te vinden in elke cultuur en elke tijdsperiode, van oude mythen tot moderne fictie.

De term ‘archetype ‘, een noodzakelijke aanvulling op het idee van het ‘collectief onbewuste’. 

Complexen zijn archetypische karakters of situaties die worden gevormd door onze ervaringen als kinderen; ze maken deel uit van onze persoonlijkheidsontwikkeling en helpen ons completere mensen te worden. ; ze vormen je gevoel van eigen identiteit als individu, maar beïnvloeden ook hoe je op een onbewust niveau met anderen omgaat.

Jung bracht naar buiten wet van eenheid van zijn in gemeenschappelijke onbewustheid: als twee mensen tegelijkertijd hetzelfde complex hebben, ontstaat er een emotionele projectie die aantrekking of afstoting tussen hen veroorzaakt, d.w.z. je begint deze persoon te behandelen zoals je dit complex zou behandelen, als hij je kent.

Jung merkte op dat zo’n onbewuste projectie tot stand komt tussen ouders en kinderen.

Een bekend voorbeeld is de schoonmoeder die zich identificeert met haar dochter en zo als het ware trouwt met haar schoonzoon; of een vader die denkt voor zijn zoon te zorgen door hem naïef te dwingen zijn vaderlijke verlangens te vervullen, zoals bij het kiezen van een beroep of trouwen; ofwel de zoon identificeert zich met de vader, ofwel de aanwezigheid van een hechte onbewuste band tussen moeder en dochter.

De stoere man kan zijn zachte kanten verdrongen hebben, de extreem pacifistische man kan ‘de strijder’ in hem verdrongen hebben.

De beschermer/beheerser is het belangrijkste energiepatroon achter veel van onze ikken. Hij besluit hoe emotioneel we mogen zijn. Hij zorgt ervoor dat we geen dwaze dingen doen en dat we ons niet belachelijk maken. Als mensen het woord ‘ik’ gebruiken, hebben ze het over de beschermer/beheerser. Bij de meesten van ons bepaalt de energie van de beschermer/beheerser onze persoonlijkheid. Veel mensen noemen deze energie het ego.

Jung bestede speciale aandacht aan verschillende fundamentele archetypen: ego, Persona, “ziel”, “schaduw, anima en animus en zelf.

Jung introduceerde het concept acausaal bindend principe van synchroniciteit. Het geeft betekenisvolle toevalligheden aan van gebeurtenissen gescheiden in tijd en ruimte.

Bronnen:

https://www.insightsbenelux.com/blog/persoonlijke-ontwikkeling/psychologische-typen-van-jung